” Amatör Telsiz Hakkında Herşey ” başlıklı makale serisinde bugünkü konumuz genel anlamda “Amatör Telsiz İletişim Modları”. Sözü uzatmadan kaldığımız yerden devam edelim.

Mors (Morse) Kodu

Mors kodu, orijinal iletişim modudur ve 140 yıldan daha eskidir. 1840’larda Samuel Morse ve Alfred Vail tarafından geliştirilmiştir. Amatör telsizde mors kodu iletmek için “Sürekli Dalga” (Continuous Wave-CW) kullanır. Bu bir dizideki kısa ve uzun tuşlu tonlardan oluşan bir karakter kümesidir.

Analog Ses

Mors sembollerine sahip CW radyo taşıyıcılarından yaklaşık on yıllar sonra; radyo teknolojisi, analog dalga formları gibi birçok genlik modunu, genlik, frekans ve faz modülasyonu gibi analog modülasyonlu radyo taşıyıcıların yöntemlerini geliştirilmiştir. Amatör telsiz operatörleri çoğunlukla bu modülasyon tekniklerini kullanır.

• Genlik Modülasyonu (Amplitude Modulation-AM)
• Çift Yan Bantlı Bastırılmış Taşıyıcı (Double-Sideband Suppressed-Carrier Transmission-DSB-SC)
• Tek Yan Bantlı (Single Side Band-SSB)
• Frekans modülasyonu (Frequency Modulation- FM)

Dijital Modlar

• “Hızlı Tarama Televizyon” olarak da bilinen amatör televizyon (Amateur Television-ATV) .
• Yavaş Taramalı Televizyon (Slow-Scan Television-SSTV )
• Metin ve Veri / Dijital modlar:
  • AMTOR (Amateur Teleprinting Over Radio)
  • MT63
  • FSK441
  • JT6M
  • JT65 ve FT8
  • PSK31 (Phase Shift Keying, 31 Baud)
  • RTTY (Radioteletype)
  • Olivia MFSK ( Amateur Digital Teletype)
  • Packet Radio (AX-25)
  • APRS (Automatic Packet Reporting System)

Çoğu amatör dijital modlar, bir radyonun mikrofon girişine ses ekleyerek ve genlik modülasyonu (AM), frekans modülasyonu (FM) veya tek taraflı bant modülasyonu (SSB) gibi bir analog şema kullanarak iletilir.

Dijital Ses

Dijital ses modları; konuşmayı P25, D-STAR, DMR, Fusion, NXDN vb. amatör telsiz frekansları gibi iletmeden önce bir veri akışına kodlar.

Amatör telsiz frekans tahsisi, her ülkenin ulusal telekomünikasyon otoriteleri tarafından yapılır. Küresel olarak, Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU), amatör radyo yayınları için ne kadar radyo spektrumunun ayrıldığını denetlemektedir. Bireysel amatör istasyonlar, izin verilen frekans aralıkları içerisinde herhangi bir frekansı kullanmakta serbesttir; izin verilen bantlar, istasyon lisansının sınıfına göre değişebilir.

0.1-30MHz arasındaki frekanslar normal olarak belirli şartlar altında Dünya’nın İyonosfer katmanı tarafından yansıtılır. Bu, hava dalgası / atlama yoluyla uzaktaki iletişimin, gündüzleri 10-30 MHz ve 0.1-10MHz frekans aralığı için ise genellikle gece gündüz kullanılabileceği anlamına gelir.

Aşağıdaki tabloda, uzun dalgadan mikro dalgalara kadar olan radyo spektrumundaki tüm geçerli amatör bandları listelenmektedir. 30 MHz’nin üzerindeki frekanslar, Sporadik-E olarak adlandırılan bir “fenomen” olmadığı sürece normal olarak İyonosfer’den çıkmaz. VHF/UHF frekansları, genellikle Dünya eğriliği tarafından ayarlanan yer dalgası koşulları ile sınırlı değildir.

İşte ITU standardize edilmiş amatör telsiz  frekansları tablosu. Lütfen her ülkenin bu frekansların kendi uygulaması / sınırlaması olduğunu unutmayın. Bu nedenle, iletişime başlamadan önce lütfen yerel frekans tahsislerinizi kontrol edin.

ITU Band Planı

Q Kodları (Q Code)

“Q” kodu, radyotelefon iletişimini kolaylaştırmak için geçen yüzyılın başında oluşturulan uluslararası bir kısaltma kümesidir. Her kod, her zaman “Q” ile başlayan üç harften oluşur. Her kod, ardından bir soru işareti veya bir cevap (veya deyim) veya varsa bir soru olabilir. Karışıklığı önlemek için, hiçbir istasyonun çağrı işareti “Q” ile başlamaz. Başlangıçta telgraf için tasarlanmış olsa bile, bilahare sesli iletişimde de kullanılmaktadır.

RST (Readability-Strength-Tone)

RST sistemi amatör radyo operatörleri, kısa dalga dinleyicileri ve diğer radyo hobileri tarafından, alınan bir radyo sinyalinin kalitesi hakkında bilgi alışverişinde bulunmak için kullanılır. Kod, Ses için 59 veya CW için 579 gibi iki veya üç basamaklı bir sayıdır, her biri sinyalin okunabilirliği, gücü ve tonunun bir değerlendirmesini iletmek için bir basamaklıdır.

ITU Fonetik Alfabe

Uluslararası Telekomünikasyon Birliği, ITU, radyo yayınlarıyla kullanmak için fonetik bir alfabe benimsemiştir. Uluslararası Fonetik Alfabesi olarak da adlandırılan bu, NATO dahil diğer kuruluşlar tarafından benimsenmiş kodlardır.  Radyo fonetik alfabesi, radyo iletişiminde ve hatta telefon hatları ve benzerleri üzerinden iletişim için bile yaygın olarak kullanılır.

Acil Haberleşme (Emergency Communication)

Amatör telsizcilik sadece bir hobi değil, aynı zamanda deprem, sel gibi acil durumlarda bir cankurtaran da olabilir. Geçmiş dönemlerde telefon operatörü ve/veya İnternet bağlantısı olmadığında, amatör telsizcilerin bu haberleşme yetenekleri ile birçok hayat kurtarılmıştır. Kriz ve doğal afetlerde, telsiz, cep telefonları ve diğer geleneksel iletişim araçları başarısız olduğunda amatör telsiz acil durum haberleşme aracı olarak kullanılır. ABD ve Kanada’da Amatör Telsiz Acil Servisi (ARES), kamu hizmeti ve acil durum iletişiminde yardımcı olmak üzere organize edilmiş eğitimli amatör telsiz operatörü gönüllülerinden oluşmuştur.

Ticari sistemlerin aksine, amatör telsiz genellikle başarısız olabilecek karasal tesislerden bağımsızdır. Amatör telsiz sistemleri aşırı yüklenebilecek hücresel telefon alt yapıları gibi “boğulma noktaları” olmayan bir topluluktur.

Amatör radyo operatörleri, antenleri ve güç kaynaklarını doğaçlama konusunda deneyimlidir ve günümüzde çoğu ekipman bir otomobil aküsüyle dahi çalıştırılabilir. Bu acil doğaçlama becerilerini uygulamak için birçok ülkede yıllık “Açık Alan Günleri,  “Doğa Günleri”, “Kamp Günleri ” olarak düzenlenmektedir. Amatör telsiz operatörleri bir çok yasal frekans aralığını kullanabilir ve birlikte çalışabilirliği artırmak için farklı kurumları birbirine bağlayan ağları da hızla kurabilirler.

JOTA – Havadaki Jamboree

Havadaki Jamboree (JOTA), JOTA-JOTI’nin (Internet’te Jamboree) amatör telsiz elemanıdır ve dünyanın dört bir yanındaki izciler amatör telsiz aracılığıyla birbirleriyle konuşur. Gruplar arasında izcilik deneyimleri ve fikirler radyo dalgalarıyla paylaşılır. Her yıl Ekim ayının üçüncü tam hafta sonunda düzenlenen uluslararası bir “İzcilik ve Rehberlik” etkinliğidir. İlk olarak 1957’de Scouting’in 50’inci yıl dönümü ile birlikte düzenlenen G3BHK çağrı imzası olan bir radyo amatör olan Leslie R. Mitchell tarafından tasarlanmıştır.

Makalenin bir önceli bölümüne göz atmak istersenz “Amatör Telsiz Hakkında Herşey (1)” başlığından ulaşabilirsiniz. Yazı dizimizin bir sonraki bölümünde görüşmek üzere… 73