Amatör telsiz kavramı dünyanın her yerindeki insanların radyo dalgalarını kullanarak aralarındaki iletişimdir.
Yaygın olarak “HAM Radio” (Telsizci) olarak adlandırılan amatör radyocular, telsiz cihazının teknik yönlerini araştıran, yayının iletilmesi ve alımı konusunda tutkulu olan meraklılardan oluşur.
Hobi; 1.900’lü yılların başlarında ilk resmi çağrı işaretlerinin dünyada verilmesi ve dağıtılması ile başladı. Japonya’da 1.350.000, ABD’de yaklaşık 750.000, Türkiye’de yaklaşık 14.000’nin üzerinde, dünyada ise yaklaşık 3.000.000′ dan fazla radyo amatörü bulunmaktadır.
Ham radyo operatörleri, bulundukları şehirlerde, dünyanın dört bir yanındaki yüzlerce amatöre ulaşıp, arkadaş edinmek için evlerinden, arabalarından, teknelerinden ve dış ortamlardan radyo istasyonlarını kullanarak dünyaya sesini duyurdular.
Amatör telsizciler ses, bilgisayar ve Mors kodu kullanarak birbirleriyle iletişim kurarlar. Bazı telsiz sinyallerini atmosferin üst bölgelerinden fırlatır, böylece dünyanın diğer tarafındaki istasyonlar ile konuşabilirler.
Dünya çevresinde bulunan bir çok amatör uyduları kullanarak uydu haberleşmesi de yaparlar. Uydu haberleşmesinde birçok amatör sadece ceplerinde taşıdıkları el telsizleri ile dahi bu işi yapabilirler.
Ayrıca gökyüzünde uçan uçaklardan, Ay’dan, atmosfer dışı meteorlardan dahi yansıtma tekniği ile telsiz görüşmeleri yapılabilmektedir.
Amatör Telsiz Lisansı Nedir?
Bir kişinin radyo amatörü olmayı istemesi için öncelikle şunları bilmesi gerekir;
- Lisans alacağı ülkenin amatör radyo frekansı izinleri (Görüşme yapacağı band planı),
- Görüşme yapamayacağı diğer bandlar (frekanslar),
- Hangi frekanslarda ve hangi modlarda kaç Watt’a kadar çıkış yapabilme izni olduğu.
Aynı zamanda radyo amatörlüğü görgü kurallarını öğrenmenizi gerektirir, böylece amatör telsiz kullanımınız diğer amatörleri rahatsız etmeyecektir.
Sınavlar genellikle her ülkenin haberleşme dairesi birimlerince yapılmaktadır. Türkiye’de kurallar BTK tarafından belirlenmekte ve sınavlar Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü tarafından senede iki kere yapılmaktadır.
Amatör telsizcilik sınavı için başvuruda bulunacakların on iki yaşından büyük ve temyiz kudretine sahip olması zorunludur. Reşit olmayanların veli/vasi izni olması gerekmektedir.
Türkiye’de A, B ve C amatör belge (lisans) dereceleri bulunmaktadır.
Bir sınava girmeden önce aşağıda sırası ile verilmiş olan maddeleri yapmanız önerilmektedir;
- Amatör telsiz sınav soru bankalarını İnternet’ten araştırmanız,
- Amatör telsiz frekanslarını çıkış yapmaksızın HF, VHF, UHF bir süre dinlemeniz,
- Kural, kanun ve en önemlisi işletmeyi duyarak ve konulara çalışarak öğrenmeniz.
Genellikle farklı lisans seviyeleri vardır ve lisans ne kadar yüksek olursa o kadar fazla zorunluluk vardır. Operatörün temel radyo teorisini bilmesi gerekir, ancak daha üst düzey sınavlar için genellikle teknik olarak zor radyo teorisi soruları vardır. Amatör radyo ve kısa dalga dinlemeyle ilgilenen çoğu kişi zamanla bu güzel hobiye katılabilmek için kendi istasyonlarını kurmak isteyeceklerdir.
Amatör telsizcilerin tüm diğer amatörler ile yapacakları görüşmeleri gerçekleştirebileceği ekipmanların bulunduğu yerlere telsiz istasyonları denilmektedir. Bu istasyonlarda ; verici, alıcı, alıcı-verici, anahtarlar, kayıt defteri, mikrofon, rotator kontrolü (yönlü antenleri döndürmek için kullanılan motor sistemi), güç amplifikatörleri, SWR ölçüm cihazları, bilgisayarlar, Software Defined Radio (SDR) alıcılar, uydu haberleşme ekipmanları vb. malzemeler bulunmaktadır.
Çağrı işaretleri
Amatör radyo çağrı işaretleri, dünyadaki amatör radyo operatörlerine tahsis edilmiştir. Çağrı işaretleri, istasyonu veya operatörü yasal olarak tanımlamak için kullanılır. Bugün Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU), her tür radyo ve televizyon istasyonu için çağrı işareti ön ekleri ayırmaktadır. 1927’den beri bu çağrı işaretleri operatörleri eşsiz bir şekilde tanımlamak ve dünyanın coğrafi bir bölgesi veya ülkesinde amatör istasyonları bulmak için kullanılmaktadır.
Telsiz
Herhangi bir amatör telsiz istasyonunun ana donanımı, telsiz veya “teçhizat” olarak adlandırılır.
En büyük ve bilinen teçhizat üreticileri Yaesu, ICOM ve Kenwood‘dur, ancak Elecraft, Elad, Flex Radio, Alinco, Anytone, Hytera, Baofeng ve Wouxun gibi başka markalar da mevcuttur. Bu telsizler için ödenecek bedel el cihazları için (VHF , UHF) 20$’lardan başlayıp, 800$’lara kadar ulaşmaktadır. Kısa dalga (HF) sabit bir istasyon için ise 500.-$’lardan başlayıp, 30.000.-$’lara kadar çıkmaktadır.
Antenler
Amatör telsiz anteni, amatör telsiz radyo istasyonunun telsiz kurulumunun en önemli parçalarından biridir. Antenler yönlü veya çok yönlü olabilir. Resimde “YAGI” adı verilen bir yönlü anten örneği gösterilmiştir. Antenler çoğunlukla alüminyumdan yapılır, ancak tellerden de yapılabilir.
Yönlü antenler, anten yönünü ayarlayabildiğiniz, iç mekan kontrol ünitesi olan bir döndürücü gerektiren ünitelerdir. Antenler, telsiz operatörlerine, amatör radyo dünyasında tasarım, elektrik becerileri ve diğer tasarım alanları gibi diğer hedeflere ulaşmaları için her zaman ilham kaynağı olmuştur.
Kayıt Defteri
Her amatör telsiz radyo istasyonunun bir kayıt defteri tutması gerekir. Her kişi UTC saati, çağrı kodları, rapor, mod vb. ile günlüğe kaydedilir. Bu; bir kağıt kayıt defteri olarak kullanıldığı gibi, günümüzde İnternet’te bulabileceğiniz yazılım ile de bu kayıt (log) işini dijital olarak da halledebilirsiniz.
Çok sayıda amatör telsiz kayıt yazılımı mevcuttur. Bazı kayıt yazılımı donanımın frekans göndermesini sağlamak için alıcı-vericiyle ara yüz ile programa geri bildirir. HamSphere, Ham Radio Delux (HRD) gibi bazı yazılımlar QSO’ları (görüşme) yazılım günlük defterlerine otomatik olarak kayıt edebilir.
QSL Kartları
QSL terimi, “Alımı onaylıyorum” anlamına gelen “Q” kodlu radyo amatörlerince verilir. Bir QSL kartının amacı bir kişiyi onaylamaktır. Kartların kendileri normalde posta kartı boyutundadır, çoğu renkli ve çekicidir. Bu kartlarda birçok radyo istasyonunun, operatörün veya bulunduğu bölgenin fotoğrafları bulunmaktadır. Bu bilgi ve resimler bu hobiyi daha çok ilginç kılmaktadır. Günümüzde dijital kartlar (e-QSL) denilen İnternet üzerinden alınabilen kartlar da kullanılmaktadır.
QSL kartı fikri, ilk uzun mesafeli amatör radyocuların, telsiz kontaklarının kısa dalga bantlarında yapıldığı zamana dayanmaktadır. Başlangıçta, amatör telsiz radyo istasyonları bir teması onaylamak için mektup alışverişinde bulundu, ancak önceden basılmış bir kart fikri daha sonra ortaya çıktı. Hangisinin ilk QSL kartı ya da onları kullanan ilk istasyon olduğu kesin olarak bilinmemektedir.
Bugün radyo operatörleri çeşitli nedenlerden dolayı QSL kartlar göndermektedir.
Birincisi bu kartları toplamak ilginçtir.İkincisi belirli bir radyo istasyonuyla temas kurduktan sonra, onlardan bir kartın olması, kişiyi hatırlamak için genellikle iyi bir yoldur. Üçüncüsü özellikle ilginç bir temasta bulunmuş olabilirsiniz veya az sayıda operatörün aktif olduğu nadir bir ülke veya adası ile görüşmüş olabilirsiniz.
Elektronik QSL kartları, e-QSL veya HamSphere gibi sistemler aracılığıyla gönderilebilir.
Ülkemizde pek yaygın olmayan bir konu da Elmers uygulmasıdır.
Elmers; bir Elmer “İş bilen ve bu hobiyi yaymaya çalışan Amatör” ile eşdeğerdir. Birçok yeni amatör adayına , diğer amatörler tarafından bilgi verilmektedir. Bir Elmer, sınavı geçmek için ihtiyaç duyduğunuz şeyi bilir ve hazırlanmanıza yardımcı olur. Sınav zamanları, konular ve öneriler ile sizleri sınava hazırlar. Elmers, amatör telsiz hobisine yeni üyeler kazandırmayı amaç edinmiştir.
Amatör telsiz kulüplerinin amacı, amatör telsiz iletişimine ilginin ve kablosuz elektronik iletişim alanında eğitim yoluyla yapılan deneylerin teşvik edilmesidir. Bir kulübün temel amacı, öğrencilerin, gençlerin ve hevesli bireylerin lisanslarını kazanmalarına yardımcı olmaktır. Kulüpler şehirdeki, ülkenin dört bir yanındaki ve hatta dünyanın dört bir yanındaki diğer amatör radyo operatörleriyle konuşur ve bu iletişimi yeni amatörlere öğretir.
Birçok kulüp, telsiz, radyo operasyonunun temel becerilerini öğretmek ve insanları amatör radyo lisansı sınavına hazırlamak için toplantılar ve sınıflar düzenlemektedir. Bu sayede amatör telsiz lisansı sınavına daha kolay hazırlanılır.
Sizler de ilk olarak bölgenizdeki bir radyo kulübü bulabilirsiniz. Bunu yaptığınızda, oradaki amatör telsizci arkadaşlarımızla ve/veya yetkililerle temasa geçin. Bazı radyo kulüpleri amatör telsiz lisansı kazanmanız için bünyesinde eğitimler, dersler de vermektedir. Bazıları da sorularınızı cevaplamak için gönüllü olarak destek vermektedirler.
Yazı dizimizin bir sonraki bölümünde görüşmek üzere…73
