DTMF Dual Tone Multi Frequency kelimelerinin baş harflerinden oluşur. Kelime anlamı çift tonlu çoklu frekans kodlama sistemidir. DTMF esas olarak Amerikan ordusu için Bell telefon laboratuvarlarında geliştirilmiş bir kodlama sistemidir. Daha sonra telefon şebekelerinde bilgi yollamanın güvenli yolu olarak tercih edilmiş ve telefon abonesinin santrala aradığı abone ile ilgili bilgileri ilettiği standart yöntem olarak günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır.
DTMF kodlama sistemi radyo amatörlüğünde yerini son yirmi yıl içinde yaygın olarak almıştır. Günümüzde telsiz cihazlarının çoğunda DTMF sinyallerini yollamaya ve almaya yarayan modüller ile tuş takımı bulunmaktadır. Bu imkan sayesinde telsiz yardımıyla DTMF kodlu mesajlar, çağrı kodları yollamak; uzaktan kumanda amaçlı rölelerin kontrolu gibi işler gerçekleştirilebilir.
DTMF kodlama sisteminde temel olarak dört adet iki çift ton kulanılır. Bu iki ton kombinasyonu ile 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, #, *, A, B, C, D rakam ve sembolleri ifade edilir.
1209 Hz 1336 Hz 1477 Hz 1633 Hz
697 Hz 1 2 3 A
770 Hz 4 5 6 B
852 Hz 7 8 9 C
941 Hz * 0 # D
Yukarıdaki DTMF Kod kombinasyon tablosundan görüleceği gibi dört adet frekans satır için, dört adet frekansta kolon için tahsis edilmiştir.
Tablonun ortasındaki rakam ve semboller karşılarında bulunan satır ve sütundaki frekans çiftiyle ifade edilirler. Bir örnek vermek gerekirse 4 rakamını 770 Hz ve 1209 Hz lik ton çiftiyle ifade ederiz. Bu ton çiftleri 16 adet ton kombinasyonuna olanak tanır.
Bu tonlardan sıra için adanmış olanlar 1 kHz ‘in altında, kolon için tahsis edilmiş olanlar ise 1 kHz ile 2 kHz arasındadır. Bu frekansların bu sınırlar dâhilinde olmasının sebebi telefon ve telsiz sistemlerinde band geçiren filtreler kullanılır ve bu filtreler 300 Hz – 3000 Hz arasındaki konuşma aralığı dediğimiz aralıktaki frekansları geçirirler.
DTMF tonları da bozulma ve kesintilere uğramaması için bu frekans sınırları içinde kalacak şekilde tasarlanmışlardır.
Bu noktaya kadar bir DTMF ton kodunun üretilmesini ele aldık. Bu sinyallerin çözümlenmesi oldukça kritik ve karmaşık bir DSP – Digital Signal Processing – tekniği gerektirmektedir.
Çözümleme için geçerli bir ton çifti ve zamanlama aralığı gereklidir. Bir konuşma esnasında DTMF sinyalinin çözülme gerekliliği işleri daha da karmaşık bir hale sokar.
Bir DTMF Kod Çözücü sistemi aşağıdaki işleri yapmalıdır:
Her ton sinyalinin algılanması Geçerli ton çiftinin belirlenmesi Bir sembolün geçerli zaman dilimindeki varlığının tespiti
Bir DTMF alıcısı ton frekanslarını +/- %1.5 hata toleransı ile algılamalı ve vericiden gelen tonlar +/- %3.5 hata toleransı içinde kalmalıdır. DTMF sinyalleri iki ton arasında bir şiddet seviyesi olduğunda dahi algılamada hata yapmamalıdır.
İnsan bu kadar sert şartlarda görev yapan bir sistemin ne kadar karmaşık olduğunu kafasında kolay kolay canlandıramaz sanırım, ama bu iş sanıldığı kadar zor değildir.
Son yıllarda hızla gelişen DSP- dijital sinyal işleme teknikleri – sayesinde DTMF alıcıları bir entegrenye indirilmiş ve 1.5 US$ gibi fiyatlarla alıcı beklemektedir. Bu alıcılara bir örnek olarak national firmasının (http://www.nsc.com) TP8870 veya SAMSUNG firmasının KT3170‘ini söyleyebiliriz.
